Cześć! Jeżeli sprzedajesz lub nabywasz bydło, kakao, kawę, palmę olejową, kauczuk, soję, drewno lub pochodzące z nich produkty, koniecznie wysłuchaj dzisiejszego odcinka o dyrektywie EUDR.

Przejdźmy do mięsa, do głównego tematu dzisiejszego odcinka. Pierwsza kwestia, najważniejsza – kary.

Kary przewidziane za nieprzestrzeganie obowiązków wynikających z rozporządzenia, które jest związane z tą dyrektywą EUDR, związanej z przeciwdziałaniem wylesianiu, to między innymi: konfiskata odnośnych produktów, czyli w uproszczeniu tych produktów, które zawierają określone surowce, takie jak np. bydło czy drewno.

Dalej, konfiskata dochodów wynikających z transakcji obejmujących odnośne produkty, grzywna wynosząca do 4% łącznego obrotu wynikającego w całej Unii, w roku finansowym poprzedzającym decyzję o nałożeniu grzywny, czasowe wykluczenie na okres maksymalnie 12 miesięcy z procedur udzielania zamówień oraz dostępu do finansowania publicznego, w tym procedur przetargowych, dotacji i koncesji. Czasowy zakaz wprowadzenia do obrotu lub udostępnienia odnośnych towarów i odnośnych produktów na rynku lub wywozu odnośnych towarów i odnośnych produktów.

Mówiąc najprościej jak się da, możesz mieć dużą karę finansową, dużą grzywnę, mieć zakaz wprowadzenia, czyli zakaz de facto sprzedaży tych produktów, które produkujesz. Te potężne kary czekają cię, jeżeli nie będziesz przestrzegał przepisów rozporządzenia związanego z wylesianiem.
Wiemy, że temat jest już poważny, bo kary są poważne. Teraz przede wszystkim, jakie produkty, towary są objęte tymi przepisami.

Jak wspomniałem na początku odcinka, jest to bydło, kakao, kawa, palma olejowa, kauczuk, soja, drewno. Na pierwszy rzut oka bardzo dużo klientów twierdzi, że to ich nie dotyczy, bo stricte takich surowców nie sprzedają czy nie nabywają.
Ale uwaga, chodzi też to, że z tych surowców, (to się nazywa profesjonalnie w przepisach odnośnych towarów), też są produkowane odnośne produkty i produkty te też podlegają pod przepisy rozporządzenia.

Na przykład; bydło, tak samo mięso z bydła świeże, schłodzone, zmrożone, jadalne podroby z bydła, jadalne wątroby z bydła zamrożone, krew z bydła, skóry i skórki garbowane, czyli wszystko co jest związane z bydłem podlega pod rozporządzenie.

Dalej, mamy kakao. Kakao, to nie tylko ziarna kakao, ale też pastę kakaową, masło, tłuszcz, olej, proszek kakaowy, czekoladę i pozostałe przetwory spożywcze zawierające kakao.
Kawa to głównie łupinki, łuski kawy, substytuty kawy zawierające kawę w każdej proporcji. Palma olejowa, to są też orzechy palmowe, olej palmowy, gliceryna o czystości 95% lub wyższej, kwas oleinowy przemysłowy.

Później mamy kauczuk, tutaj daję „duży wykrzyknik”. Produkty związane z kauczukiem to nić i sznurek gumowe, pasy lub taśmy przenośne lub napędowe z gumy, opony pneumatyczne, bieżniki opon, ochraniacze dętek, dętki gumowe, artykuły odzieżowe i dodatki odzieżowe, np. rękawiczki, ebonit we wszystkich postaciach. Soja, no to nie tylko nasiona soi, ale też mąka i mączka z nasion soi, olej sojowy.

No i crème de la crème drewno. To nie tylko samo drewno surowe, ale drewno opałowe. Węgiel drzewny, wełna drzewna, arkusze na forniry, płyta wiórowa, płyta pilśniowa, sklejka, ramy do obrazów, skrzynie, pudła, bębny, palety, beczki, baryłki, wyroby stolarskie, naczynia stołowe i naczynia kuchenne, ścier z drewna, papier, książki, gazety, obrazki, siedzenia, budynki prefabrykowane z drewna.

Zobacz, wymieniłem teraz te produkty i jak bardzo dużo mamy tych produktów, które podlegają pod przepisy rozporządzenia.

Wiesz już jakie są kary, wiesz jakie towary i produkty potencjalnie podchodzą pod przepisy o przeciwdziałaniu wylesianiu, to jakie w takim razie branże to dotknie? Na ten moment, jak rozmawiam z klientami, to jest to oczywiście branża spożywcza, mięso, kakao czy czekolada, czyli też branża nawet cukiernicza.

Kawiarnie, które nabywają kawę, czy palarnie kawy. Dodatkowo z takich mniej oczywistych to na przykład salony samochodowe, bo one nabywają i sprzedają opony.
Szeroko mówiąc branżę produkcyjną, nie wiem, czy zwróciłeś uwagę, że wymieniłem palety drewniane. Palety to jest bardzo częsta rzecz w biznesie produkcyjnym. Praktycznie wszystko jest przenoszone na paletach, więc taka branża też handlowa jak najbardziej może się o to łapać.

Na przykład rozmawiałem z klientem, który nabywa i produkuje różne rzeczy z metalu, mniejsza o to, co to dokładnie jest, ale on używa palet przy transporcie swoich produktów i to jest standard branżowy. Teoretycznie to drewno to jest jakiś mały wycinek tego wszystkiego co robi, a to już powoduje, że on prawdopodobnie musi się dostosować do tych przepisów rozporządzenia.

Tak samo branża związana z hodowlą zwierząt, bo np. z soi produkuje się często pasze, żeby wykarmić drób. Naprawdę bardzo dużo branż nie jest świadoma tego, że po prostu podlega pod tym przepisy.

Właśnie dowiedziałeś się ode mnie, że potencjalnie Twoje przedsiębiorstwo podlega pod te przepisy. Ile masz czasu?

Przepisy rozporządzenia EUDR wchodzą w życie od 30 grudnia 2025 roku. Oznacza to, że przywóz, wywóz towarów po tej dacie będzie objęty rozporządzeniem.

Niestety pracy do wykonania jest sporo. Jaką pracę musisz wykonać?

Po pierwsze musisz sprawdzić, czy przepisy tego rozporządzenia cię dotyczą, czyli sprawdzić swoje nabywane towary. Można powiedzieć surowce i to, co sprzedajesz, produkujesz, czy podlega pod przepisy rozporządzenia. Wymieniłem je jednym tchem, nie wymieniłem oczywiście wszystkich.

Załączniku numer jeden do rozporządzenia masz dokładną listę tych towarów i produktów. Co istotne, do każdego produktu są kody nomenklatury scalonej, więc dość precyzyjnie można określić, czy coś podlega, czy nie podlega pod przepisy rozporządzenia. To jest pierwsza rzecz.

Druga, musisz określić swoją rolę w rozumieniu tego rozporządzenia.
Co mam na myśli? Pierwsza rzecz, czy masz status mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy, czy jesteś dużym przedsiębiorcą.
Generalnie są pewne ułatwienia dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Jeżeli je spełniasz, to masz możliwość z nich skorzystać.

Poza tym w kolejnym kroku powinieneś określić czy jesteś podmiotem czy podmiotem handlowym. Dokładne definicje też są w rozporządzeniu. Generalnie podmioty mają więcej obowiązków niż podmioty handlowe. Może trochę sama nazwa sugeruje; podmioty handlowe to generalnie te podmioty, które w ramach działalności handlowej dane produkty czy towary kupują czy sprzedają, czy wprowadzają na rynek.

Jeżeli masz rolę stricte handlową, że kupujesz i sprzedajesz coś bez przetworzenia, to najprawdopodobniej jesteś podmiotem handlowym. Jeżeli natomiast kupujesz np.
jakiś surowiec i z niego robisz dany produkt, to już jesteś najprawdopodobniej podmiotem. Przykładowo, kupujesz drewno i z tego drewna robisz palety, to jesteś podmiotem.

Natomiast jeżeli kupujesz gotowe palety i sprzedajesz gotowe palety, najprawdopodobniej jesteś podmiotem handlowym. Jest to kolejna kwestia do analizy i do bardzo wnikliwej.

Wspominałem o tym, że jest dużo pracy do wykonania. Oprócz tej analizy, (która oczywiście też trochę zajmuje, w zależności od tego jak duże masz obowiązki) to albo będziesz musiał gromadzić oświadczenia o należytej staranności od swoich kontrahentów albo też samemu mieć swojego rodzaju rozbudowany system należytej staranności.
On jest naprawdę bardzo rozbudowany. Przepisy są bardzo długie na temat, na czym polega ta należyta staranność.

Co istotne, o tym, jak ważną rolę pełni system należytej staranności oraz jakie ma duże znaczenie, świadczy chociażby fakt o tym, że podmioty nie wprowadzają odnośnych produktów do obrotu lub ich nie wywożą, jeżeli przed wprowadzeniem lub wywiezieniem tych produktów w specjalnym systemie teleinformacyjnym (który zostanie udostępniony) nie udostępnisz, nie wgrasz oświadczeń o należytej staranności.

Treść tego należytego oświadczenia też jest podana dokładnie przez przepisy. Chociażby oświadczenie o należytej staranności wymaga tak detalicznych informacji jak kraj produkcji i geolokalizacja wszystkich działek, na których wyprodukowano odnośne towary.
Czyli ty powinieneś mieć w tym oświadczeniu należytej staranności geolokalizację działek gdzieś tam np. w Ameryce Południowej, gdzie wyprodukowano ziarna kakaowca.

Do tego, gdzie ty nabywasz to kakao i robisz z tego czekoladę. Zauważ jak bardzo to są szczegółowe dane.
Ty przed kupieniem i zaimportowaniem tych ziaren kakaowca na terytorium Polski, powinieneś złożyć po 30 grudnia oświadczenie, że to ty kupiłeś te ziarna kakaowca i ta cała produkcja tam w tej Ameryce Południowej nie spowodowała wylesienia, czyli tego, że na przykład lasy amazońskie nie zostały wycięte. Co może niekoniecznie jest prawdą, ale będziesz musiał nabywać takich źródeł, które nie powodują tego wylesienia.

Przepisy mogą zakłócić cały twój łańcuch dostaw. To oświadczenie o należytej staranności będziesz musiał gromadzić od swoich kontrahentów czy wgrywać je do systemu w zależności od twojego statusu. Według przepisów należyta staranność obejmuje gromadzenie informacji, danych i dokumentów do spełnienia określonych wymogów.
Trzeba mieć również środki oceny ryzyka i środki zmniejszające ryzyko.

Dalej przepisy mówią, że np. w ocenie ryzyka uwzględnia się w szczególności takie kryteria jak: obecność lasów w kraju produkcji lub części tego kraju, obecność ludności rdzennej w kraju produkcji, konsultacja i współpraca w dobrej wierze z ludnością rdzenną w kraju produkcji, istnienie należycie uzasadnionych roszczeń ludności rdzennej opartych na obiektywnych i możliwych do zweryfikowania informacjach dotyczących użytkowania lub własności obszaru wykorzystywanego do produkcji odnośnego towaru, powszechność wylesienia lub degradacji lasów w kraju produkcji itd.

Dalej nie będę czytał, ale tam jest jeszcze 13 punktów wyjaśniających na czym polega ocena ryzyka.

Zobaczcie, jakie to są bardzo duże, szczegółowe dane, które trzeba, sprawdzić, dostać informacje o Twoich kontrahentach i o produktach, które nabywasz. Załóżmy, że musisz mieć tą ocenę ryzyka, która się składa na należytą staranność i musisz pozyskiwać takie dane i je wiarygodnie uzasadniać, bo nie będziesz mógł np. nabywać ziarna kakaowca i produkować czekoladę, czy np. sprzedawać palet.
Absurdalne przepisy i one są tak szerokie, że nie da się do nich przygotować w tydzień.

Dodatkowo ten cały system należytej staranności według przepisów powinien być raz do roku weryfikowany. Czy on spełnia swoje zadania i to jest wprost napisane w przepisie.

Mamy też uproszczony system należytej staranności dla krajów o niskim ryzyku wylesiania, można tak powiedzieć. Wykaz tych krajów jeszcze nie został opublikowany.

Część z was może powiedzieć, że przepisy są nowe, skomplikowane, szerokie, więc jak to zwykle bywa, jak wchodzą nowe przepisy, to polskie organy nie będą za bardzo wiedzieć, jak to kontrolować i w ogóle nie będą tego kontrolować przez pierwsze dwa czy trzy lata obowiązywania tych przepisów. To wszystko sami podatnicy i skarbówka będzie musiała się tego nauczyć.
Jest to tylko pośrednia prawda w tym przypadku. Dlatego, że w przepisach jest wprost powiedziane, że każde państwo członkowskie zapewnia, aby coroczne kontrole przez właściwe organy obejmowały co najmniej 3% podmiotów wprowadzających lub udostępniających na rynku te towary, (czyli co najmniej 3% w uproszczeniu podatników będzie tym objęte.)
To dotyczy produktów, które pochodzą z kraju o standardowym ryzyku. Jakie to są kraje, jeszcze nie wiemy.

Natomiast przy krajach o wysokim ryzyku, a domyślam się, że to może być na przykład Brazylia w przypadku kakao. Tam zapewne często się wycina lasy pod plantacje, to już ten poziom kontroli to jest 9% podmiotów. Mamy z góry narzucone przez Komisję Europejską, że te kontrole muszą być i to od razu co rok, w pierwszym roku obowiązywania przepisów.

Po drugie, co najmniej 9% tych wszystkich podmiotów będzie kontrolowane, prawie co dziesiąty podmiot.

Po trzecie to będzie system informatyczny, gdzie będziesz musiał wgrywać  oświadczenia o należytej staranności, więc to też jest forma kontroli.

Naprawdę jest tego sporo i te przepisy, mimo że są skomplikowane, one będą musiały być egzekwowane przez polską administrację. Jeżeli nie odstraszają Cię kary, jeżeli twierdzisz, że to Ciebie to nie dotyczy i nie chcesz tego weryfikować, bo masz teraz na głowie chociażby ceny transferowe czy wyrobienie budżetu na ten rok, no to przykro mi, ale to jest temat, którego nie można odkładać, bo on na pewno odbije się czkawką.

Zwracam jeszcze uwagę, że to nie dotyczy tylko przedsiębiorców, którzy nabywają spoza Unii Europejskiej i np. sprzedają też poza Unię. Generalnie to wszystko może dziać się w Unii, a i tak te przepisy mogą cię obowiązywać.

Podsumowując, opowiedziałem Ci skrótowo dzisiaj o dyrektywie EUDR, o rozporządzeniu z nią związanym, o tym, jakie towary i produkty zostały objęte tymi nowymi przepisami, o tym, że te przepisy obowiązują od 30 grudnia 2024 roku, a ich nieprzestrzeganie wiąże się z wysokimi karami. Takimi jak np. zakaz sprzedaży tych towarów, zakaz ich nabywania, czy wyłączenie z przetargów związanych z zamówieniami publicznymi, czy też karami grzywny.

Wspomniałem o branżach, jakie są dotknięte tymi przepisami. Jest to naprawdę szeroki wachlarz branż.
Branża produkcyjna, handlowa, związana z paletami, chociażby branża oponiarska, spożywcza, mięsna. Wszyscy przedsiębiorcy z tych branż powinni się zainteresować tym tematem.

Wspomniałem Ci również o rozbudowanym systemie należytej staranności, co musisz zweryfikować w ramach tego rozporządzenia, żebyś mógł dojść do tego, jakie są Twoje obowiązki. Jak bardzo szczegółowe dane musisz pozyskiwać, no i o tym, że kontrole na pewno będą i przez to chociażby warto się tym zainteresować.