Cześć! W dzisiejszym odcinku opowiem dlaczego księgowi, notariusze, biegli rewidenci powinni się zainteresować tematem schematów podatkowych.

Już na wstępie tego odcinka dzielę się z wami z bardzo mocną informacją. Jeżeli nie dopełnicie obowiązków związanych ze schematami podatkowymi, cokolwiek, czymkolwiek są, to możecie zostać ukarani karą do 40 milionów złotych. Brzmi strasznie, no ale mam nadzieję, że taka mocna informacja na początek zainteresuje Was, żeby posłuchać dalej tego odcinka.

Odcinek jest podzielony na kilka części. Najpierw wyjaśnię, taka będzie krótka teoria, co to są te schematy podatkowe. Skupię się na roli notariuszy, księgowych, biegłych rewidentów. Nie będę szczegółowo omawiał, co determinuje, że jakiś schemat podatkowy podlega raportowaniu. Bardziej będę się dzielił najpopularniejszymi przykładami schematów podatkowych. No i opowiem jakie obowiązki mają zwykle notariusze, księgowi, biegli, rewidenci w zakresie schematów podatkowych. No i jeżeli do tej pory nie interesowałeś się w ogóle tematyką schematów podatkowych, no a nie chcesz być ukarany karą rzędu do 40 milionów złotych, to opowiem na końcu co możesz zrobić, żeby zminimalizować to ryzyko.

Zaczynamy. Wyjaśnijmy sobie na początek, co to są te całe schematy podatkowe. Żeby nie za bardzo ugrząźć w tych trudnych definicjach, bo one są naprawdę trudne, to może przyjmijmy sobie roboczo, że schemat podatkowy to jest jakakolwiek czynność, która nawet jest zaplanowana, czyli nie musi dojść do skutku, która może lub ma wpływ na powstanie lub nie powstanie obowiązku podatkowego. Definicja bardzo szeroka, ale generalnie jeżeli to cokolwiek robimy ma wpływ na to, że coś jest opodatkowane lub nie, lub jest opodatkowane w późniejszym okresie, w inny sposób, to potencjalnie może być schematem podatkowym. Tak sobie zapamiętajmy.

Dlaczego dzisiejszy odcinek kieruję do takiej specyficznej grupy jak księgowi, biegli, rewidenci, notariusze?

Po pierwsze zauważyłem, że ta grupa ma czasami bardzo małą wiedzę jeśli chodzi o schematy podatkowe. Dlatego, że wydaje się, że ich to nie dotyczy. Jest to błędne stwierdzenie. Dlatego, że takie osoby mogą być tak zwanym wspomagającym.

I nawet w ustawie, w ordynacji podatkowej jest wprost powiedziane, że wspomagającym jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej i w szczególności, ustawodawca wprost was wskazuje, w szczególności może być to biegły rewident, notariusz, osoba świadcząca usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowy lub dyrektor finansowy, bank lub inna instytucja finansowa, a także pracownik, który przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji przedmiotów wykonywanych czynności. No i co ten wspomagający robi?

Podjęła się udzielić bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób pomocy, wsparcie lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania, wdrożenia uzgodnienia, czyli w pewnym sensie schematu podatkowego. Podając te przepisy na waszą sytuację, jesteś biegłym rewidentem, notariuszem, osobą, która prowadzi księgi rachunkowe księgowym i bezpośrednio lub pośrednio przyczyniasz się do schematu podatkowego, np. sporządzając akt notarialny, np. przygotowując dokumenty księgowe związane ze schematem podatkowym, możesz być wspomagającym, możesz pełnić rolę wspomagającego. Czyli definicja turbo szeroka i turbo niebezpieczna.

No dobrze. I w takim razie dochodzimy do tego całego schematu podatkowego. Ty jesteś tym wspomagającym. No to jakie masz obowiązki? Obowiązki są rozpisane.

Fajnie jest to pokazane w objaśnieniach dotyczących schematów podatkowych na takim grafie. Ja teraz go króciutko omówię.

Dobra, to pierwsze pytanie najważniejsze. Czy promotor / korzystający zlecił wspomagającemu czynności? Mówiąc po ludzku, promotor to jest osoba, która wymyśliła schemat podatkowy. Najczęściej jest to kancelaria podatkowa albo promotorem też może być sam podatnik spółka, twój klient, któremu sporządzasz na przykład akt notarialny.

Korzystający to jest ten, który korzysta ze schematu podatkowego, mówiąc najprościej. No to znowu, to może być spółka, zwykle twój klient, czyli promotorem zwykle jest np. kancelaria, która coś wymyśliła, korzysta z tego spółka, twój klient, a ty jako notariusz np. sporządzasz Akt notarialny, czyli w porządku z tym akt notarialny coś robisz w związku z tym schematem podatkowym.

„Na zlecenie promotora / korzystającego” mamy pierwsze odhaczone, że potencjalnie masz jakieś obowiązki związane ze schematami podatkowymi. Drugi etap.

Wiesz, domyślasz się, że to co robisz może być schematem podatkowym. I teraz, czy ty, drogi notariuszu, księgowy, biegły rewidencie, zostałeś poinformowany o numerze schematu podatkowego lub przekazano ci informację, że schemat podatkowy nie posiada numeru schematu podatkowego?

Jeżeli pierwszy raz w życiu słyszysz takie wyrażenie jak numer schematu podatkowego i nigdy w życiu nikt ci nic takiego nie przekazał, ok, lecimy dalej w twoich obowiązkach. Jeżeli okaże się, że dostałeś numer schematu podatkowego albo zostałeś poinformowany oficjalnie w takim piśmie przez swojego klienta, kancelarię, czyli promotora, że ten schemat podatkowy nie posiada tego całego numeru schematu podatkowego, zasadniczo nie masz dalszych obowiązków.

No ale najczęściej pewnie jest tak, że pewnie pierwszy raz w życiu słyszysz ode mnie o numerze schematu podatkowego, więc no siłą rzeczy nie zostałeś poinformowany. Lecimy dalej w Twoich obowiązkach.

I teraz ważne. Czy jesteś zobowiązany do prawnie chronionej tajemnicy zawodowej? No i tutaj są dwie możliwości. Tak, jesteś zobowiązany do prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. To dotyczy głównie wolnych zawodów, czyli na przykład was, notariusze. No ale na przykład jesteś księgowym.

Księgowym może być teoretycznie każdy. Oczywiście, wiadomo, masz taką tajemnicę, można powiedzieć, biznesową, wynikającą z umowy, nie wiem, lojalności wobec klienta, no ale nie masz takiej prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, więc tutaj dla Ciebie w tym pytaniu odpowiedź brzmi nie. No dobra, czyli teraz rozbijmy sobie ten schemat na dwa podwarianty. Pierwszy, jesteś w księgowym, nie masz prawa do zachowania tajemnicy zawodowej. Co wtedy? No i nie dostałeś też tego NSP.

Powinieneś złożyć tak zwany MDR-1, czyli informację o schemacie podatkowym, gdzie po prostu tam wskazujesz odpowiednie informacje związane z schematem podatkowym. No i tutaj jest istotne to, czy dostrzegłeś lub powinieneś dostrzec, że uzgodnienie stanowi schemat podatkowy.

To jest cała dyskusja, bo nie ma za bardzo definicji, co to znaczy dostrzec lub powinieneś dostrzec. Generalnie, jeżeli jesteś księgowym, bo teraz cały czas się zawieramy w tym, że jesteś księgowym i nie jesteś objęty prawnie chronioną tajemnicą zawodową, no to też nie można zgrywać głupiego całkowicie w tych schematach podatkowych, że ciebie to nie dotyczy, no bo ty w sumie nigdy nie musisz dostrzegać, że coś jest z schematem podatkowym. Nie. Przepisy o schematach podatkowych obowiązują już 5 lat, ponad 5 lat. I to już najwyższy czas, żebyś cokolwiek na ten temat wiedział. Więc moim zdaniem w takich najbardziej oczywistych schematach podatkowych, że tak się wyrażę, za niedługo sobie powiemy różne przykłady tych schematów podatkowych, no przykro mi, moim zdaniem powinieneś dostrzec, że uzgodnienie stanowi schemat podatkowy.

Też nie znaczy to, że ty musisz się dopytywać swojego klienta o jakieś ważne szczegóły, Nie jesteś zobligowany do bycia takim detektywem, żeby wszystkie dane finansowe sprawdzać. Te dane finansowe mogą determinować, czy jest schemat podatkowy, czy nie. Ty nie jesteś obowiązany tego drążyć, tylko na podstawie informacji, które posiadasz, a posiadasz je dużo, Posiadasz jakieś określone informacje, no bo wspierasz tego promotora lub korzystającego w tym schemacie podatkowym, tworzysz jakieś, nie wiem, opracowania księgowe, księgujesz coś. W przypadku notariuszy sporządzasz akt notarialny, więc masz jakąś wiedzę i czy na podstawie tej wiedzy powinieneś dostrzec, że uzgodnienie stanowi schemat podatkowy.

Jeżeli tak, to składasz MDR-1, taki specjalny formularz przez stronę internetową, gdzie wskazujesz odpowiednie dane. Masz zasadniczo na to 30 dni, żeby zaraportować MDR-1. Dobra, ale na tym nie kończą się twoje obowiązki księgowe, no bo tutaj mówimy o tym, że dostrzegłeś lub powinieneś dostrzec, że uzgodnienie stanowi schemat podatkowy, no ale może być też tak, jeszcze przepis mówi o wątpliwościach, czyli poziom jeszcze bardziej ogólny. Czy musisz sobie odpowiedzieć na pytanie, czy powziąłeś lub powinieneś był powziąć wątpliwości, że uzgodnienie stanowi schemat podatkowy.

No i widzisz, tutaj mamy jeszcze większy poziom braku dociekliwości. Czymś innym jest stwierdzenie, że coś jest lub nie jest schematem podatkowym, a co innego jeszcze mieć wątpliwości, czy coś jest schematem podatkowym. Dam ci przykład. Schemat podatkowy może wystąpić wtedy, kiedy między podmiotami powiązanymi, kiedy te podmioty powiązane zawierają pożyczkę na określonych warunkach. I teraz ty na przykład masz niepełne dane o tej pożywce. W sensie nie wszystkie dane, które determinują to, czy coś jest schematem podatkowym czy nie. No i tutaj możesz mieć wątpliwości. Czy to jest schemat podatkowy? No i powinieneś te wątpliwości mieć, no bo rzeczywiście, jeżeli będziesz miał trochę więcej tych informacji, to okaże się, że to jest ta pożyczka, która jest schematem podatkowym rzeczywiście.

Natomiast jest trochę inna sytuacja, kiedy ty znasz wszystkie dane o tej pożyczce i jakbyś sprawdził odpowiednio, to już wiesz, że to jest schemat podatkowy. Czyli tutaj mamy takie coś, to jakby niuansuje, jak dużo wiedzy, jak dużą wiedzę masz o tym, co się dzieje. Więc teraz wróćmy do tych wątpliwości, bo już powiedzieliśmy sobie, że mamy MDR-1, jak nie mamy tajemnicy. I składamy, jeżeli powinniśmy dostrzec lub dostrzegliśmy, że mamy schemat podatkowy.

Teraz mamy wątpliwości / powinniśmy mieć wątpliwości, że uzgodnienie stanowi schemat podatkowy. I wtedy powinniśmy zrobić dwie rzeczy. Powinniśmy zawiadomić promotora lub korzystającego, czyli naszego klienta albo kancelarię, z takim pismem z potwierdzeniem, że to co robimy, ten schemat podatkowy, to całe wydarzenie można powiedzieć, nie jest schematem podatkowym. Niech da nam informację, czy to jest schemat podatkowy, czy nie.

Nie ma takiego oficjalnego wzoru pisma, nie składa się to przez Internet jak MDR-1. Po prostu składasz takie pismo do korzystającego promotora z informacją, czy to jest schemat podatkowy, czy nie. Dodatkowo zawiadamiasz szefa KAS na formularzu MDR-2 o wystąpieniu do promotora, do korzystającego z takim właśnie powiadomieniem. Generalnie te obowiązki są dość duże.

Nie dość, że te obowiązki mogą być względem szefa KAS, to też masz obowiązki względem swojego klienta. I uwaga, jeżeli ty nie dostałeś zwrotnej informacji, czy to jest schemat podatkowy, czy nie, to mógłbyś, możesz się teoretycznie przynajmniej, wstrzymać w wykonaniu tej czynności i nie odpowiadasz za to, nie jesteś za to odpowiedzialny prawnie.

Czyli w praktyce notariusz może zrezygnować ze sporządzenia aktu notarialnego, dopóki nie dostanie informacji, czy coś jest schematem podatkowym, czy nie od promotora / korzystającego.

W praktyce pewnie tak robić nie będziesz, bo stracisz klienta. Niemniej jeżeli stwierdzisz, że ta informacja jest dla ciebie ważna, że chcesz wiedzieć, czy to jest schemat podatkowy czy nie, no masz tutaj, nie wiem, masz i po prostu jest ciążą na ciebie obowiązki z kodeksu karno-skarbowego, wisi 40 milionów kary gdzieś nad głową, no to nie chcesz wykonać tej czynności, no to masz takie prawo.

No i jeszcze zapętlimy to sobie wszystko. Trochę skomplikujmy, no bo ja cały czas mówię tutaj, mówiłem o sytuacji księgowego, który nie jest objęty prawnie chronioną tajemnicą skarbową. A co na przykład z notariuszem? No to notariusz po pierwsze, ta kwestia tych całych wątpliwości, czy coś z schematem podatkowym, jego to też obejmuje. Czyli jeżeli notariusz, mimo że jest objęty tajemnicą zawodową, to powziął lub powinien powziąć, że uzgodnienie stanowi schemat podatkowy, no to on też powinien wystąpić z pismem odpowiednim do promotora korzystającego. I ma to na to uwaga 5 dni. Tutaj też tego nie powiedziałem. Tam wcześniej mówiłem o 30 dniach, a tutaj mamy 5 dni od dnia, w którym powzięliśmy wątpliwość, że jest coś z schematem podatkowym.

Jeżeli jesteśmy objęci tajemnicą zawodową, to tutaj już nie składamy MDR-1, gdzie MDR-1 zawiera jakieś pewne informacje takie wrażliwe, jedynie informujemy korzystającego / promotora, że w Twojej opinii to co robimy jest schematem podatkowym i należy przekazać informacje o tym schemacie podatkowym do szefa KAS, czyli szefa Krajowej Administracji Skarbowej. No i zawiadamiamy szefa KAS o tym, że dostrzegliśmy, że coś jest z schematem podatkowym.

Także tak w największym skrócie, powtarzając to sobie jeszcze raz, jesteś sobie notariuszem, którego chroni tajemnica zawodowa, występujesz do promotora / korzystającego, że coś jest, w Twojej opinii schematem podatkowym, albo masz wątpliwości co do tego. Występujesz z takim pismem, żeby ci potwierdził, że coś nie jest schematem podatkowym, no albo z informacją, że według ciebie to jest schemat podatkowy i należy to przekazać i zawiadamiasz o tym fakcie szefa KAS.

Natomiast jeżeli jesteś księgowym i nie chroni cię tajemnica zawodowa, no to też z takim pismem występujesz, z takim pismem na myśli, że z pismem związanym z wątpliwościami, żeby ci potwierdził, czy to jest schemat podatkowy, czy nie i ewentualnie, jeżeli dostrzegasz, że to jest schemat podatkowy, no to składasz MDR 1.

I jest oczywiście sytuacja, kiedy nie zostajesz poinformowany o NSP, albo o braku tego NSP, albo o NSP, więc jest trochę to skomplikowane. Polecam Ci objaśnienia podatkowe MDR, jak sobie wpiszesz w Google, to Ci wyskoczy do tego linku, do tego odcinka też to na pewno będzie. Niemniej warto się zaopiekować tym, no bo tak jak mówiłem, kary są naprawdę duże.

Dobra, ja ci teraz powiem kilka przykładów schematów podatkowych, tak żeby ci się zaświeciła lampka, na temat tego w jakich sytuacjach zawodowych być może to będzie dotyczyć.

Więc tak, zwróć uwagę na wszelkie reorganizacje, podziały, podział przez wydzielenie, podział przez wyodrębnienie, łączenia się spółek. Dodatkowo zwróć uwagę na pożyczki między podmiotami powiązanymi. To też jest istotne. Sprzedaż czegoś z obniżoną stawką VAT-u. Wniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Podwyższenie kapitału zapasowego. Zmiana stawek amortyzacyjnych, np. na jakieś inne niż takie podstawowe.

Masowe tworzenie spółek celowych, oczywiście to są tylko przykłady, nie wszystko jest schematem podatkowym, ale to są takie najpopularniejsze, które mogą Ciebie dotyczyć, drogi notariuszu czy drogi księgowe. Wszelkie zdarzenia gospodarcze, które prowadzą do takich wzajemnie znoszących się rzeczy, z wykorzystaniem spółki przynoszącej stratę, jakiegoś okrężnego obiegu pieniędzy, to już są trudniejsze do uchwycenia przypadki niż te, które wcześniej wymieniłem. Pożyczka, reorganizacje. Niemniej, też na to zwróć uwagę.

Ja teraz nie będę wymieniał wszystkich cech rozpoznawczych, szczególnych cech rozpoznawczych, tłumaczył co to jest, co determinuje schemat podatkowy. Ja Ci tylko wymieniłem kilka przykładów schematów podatkowych i uczulam Cię, żeby zgłębić ten temat po prostu.

No dobra, to co w sytuacji, kiedy nigdy o schematach podatkowych nie słyszałeś, nie słyszałaś, no a chciałabyś coś z tym zrobić, żeby uniknąć w przyszłości tych kar?

Ja proponuję tak. Po pierwsze, przeszkolić się w tym, spotkać się z doradcą podatkowym, odbyć nawet takie mini szkolenie, warsztaty zespołowe, żeby wiedzieć, na co zwrócić uwagę, dopasować się do twojej sytuacji, bo jednak co innego np. notariusz, co innego księgowy. Wprowadzić wewnętrzną procedurę z podziałem obowiązków, co się dzieje, jeżeli dostrzegamy taki schemat podatkowy, kto w biurze rachunkowym, kto w kancelarii notarialnej występuje do korzystającego promotorem z tym pismem, co robimy i tak dalej.

I ewentualnie przejrzeć wydarzenia z przeszłości, transakcje, które potencjalnie mogły być schematem podatkowym, żeby doradca podatkowy przejrzał przeszłość i wyczyścił ją, żeby nie było sytuacji, że my w oczywisty sposób pomagaliśmy w schemacie podatkowym jako wspomagający i nic z tym nie zrobiliśmy. Także takie trzy rzeczy, czyli procedura, szkolenie i taki można powiedzieć mini audyt MDR, czyli schematów podatkowych, to MDR to też można powiedzieć schematy podatkowe i to powinno wyczyścić przeszłość oraz załatwić sprawę na przyszłość. Także to serdecznie polecam, to też się sprawdza z doświadczenia u moich klientów.

Podsumowując, opowiedziałem Ci, co to są schematy podatkowe. Nastraszyłem Ci karą rzędu 40 milionów za brak wypełnienia obowiązków MDR. Powiedziałem schemat działania, co się powinno po kolei robić, jak jest się notariuszem, księgowym, biegłym rewidentem. Wskazałem źródła, gdzie możesz jeszcze o tym poczytać, te objaśnienia MDR, szczególnie grafika na stronie 61. Opowiedziałem, wskazałem kilka przykładowych schematów podatkowych, pożyczka, wszelkie reorganizacje, dziwny obieg pieniędzy. Wskazałem również co możesz zrobić, żeby w tym MDR-ach zostać, czyli zostać, żeby po prostu mieć czystą kartę, czyli procedura, szkolenie, mini audyt.